Alergia a mikroflora to bardzo szeroki temat. Czy w ogóle warto się nim zajmować? W dobie skutecznych leków przeciwalergicznych, odczulania i leczenia atopii ma sens profilaktyka i wsparcie leczenia alergii np. probiotykoterapią? Wszystko wskazuje na to, że warto poznać ten temat lepiej.
Wpis ekspercki – powstał przy współpracy z Instytutem Mikroekologii
Skąd alergia i jej połączenie z mikroflorą jelit?
Liczne doniesienia naukowe, które wskazują jelita (a zwłaszcza bytującą w nich mikroflorę) jako potencjalnie istotny element między innymi w kształtowaniu się i działaniu układu immunologicznego/ W jaki sposób jednak jelita łączą się z tematem alergii? I czy wiemy wystarczająco dużo, żeby mówić o skutecznych terapiach?
Temat „odporności z brzucha” wykorzystywany był nawet w reklamach tv. Czy to wyłącznie chwyt reklamowy producenta jogurtów? Tym razem nie (chociaż o skuteczności terapii przez jogurt jeszcze napiszę w dalszej części artykułu).
Chodzi tu przede wszystkim o GALT, czyli tkanka limfatyczna związana ze śluzówkami przewodu pokarmowego (gut-associated lymphoid tissue). Zapewnia ona silną miejscową ochronę błony śluzowej. Jest integralnym elementem systemowego układu odpornościowego związanego z błonami śluzowymi, tzw. MALT (mucosa associated lymphoid tissue) i stanowi łącznik między wszystkimi śluzówkami organizmu.
To właśnie w jelitach zachodzi najwięcej procesów związanych z tzw. obroną śluzówkową, a bytująca w nich mikroflora ma bezpośredni wypływ na kształtowanie się i działanie układu immunologicznego. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj
Alergia a mikroflora – co ma wspólnego odporność z alergią?
Pierwszymi trenerami dla układu immunologicznego jest właśnie mikroflora jelit. Kiedy do organizmu dostaje się patogen natychmiast uruchamiane są komórki układu immunologicznego. Aby jednak wiedziały one, jak swoją pracę wykonywać to ktoś – i tutaj jest także rola dla bakterii jelitowych – musi je to tego wytrenować. Co więcej, bakterie jelitowe biorą one aktywny udział w prawidłowym przebiegu tej reakcji i pomagają zwalczać patogeny.
Nadal jednak pozostaje pytanie jak ma się to do alergii? Aby to zrozumieć trzeba wiedzieć, że każda alergia pokarmowa jest związana z nieprawidłowym działaniem układu immunologicznego.
Bakterie jelitowe odpowiedzialne są między innymi za aktywację tych limfocytów (czyli komórek układu odpornościowego), które dbają o zachowanie równowagi cytokinowej w organizmie.
Spróbujmy wytłumaczyć to prościej…
Nieszczelne jelito a mikroflora i alergia – fragment książki „Nawracające infekcje”
Niedawno na rynku ukazała się doskonała książka dr. Mirosławy Gałęckiej pt „Nawracające infekcje” Oto fragment, który tłumaczy (przynamniej częściowo) związek jelit z alergiami. Nie muszę chyba wspominać, że w samej książce znajdziecie znacznie więcej takich informacji!
„Ponieważ bariera jelitowa składa się z kilku podstawowych elementów: nabłonka jelita, warstwy śluzu oraz przyczepionych do niego bakterii jelitowych, zaburzenie w działaniu każdego z nich może mieć wpływ na jej prawidłowe funkcjonowanie. (…) Jeśli dochodzi do rozluźnienia ciasnych połączeń między komórkami nabłonka, mówimy wówczas o „nieszczelnym” jelicie. Właśnie to potoczne i obrazowe nazewnictwo przyczyniło się między innymi do uznania problemu za nieudokumentowany czy wręcz nieistniejący. Tymczasem
osłabienie ścisłych połączeń, któremu towarzyszy często dysbioza jelitowa sprawia, że do organizmu zaczyna przenikać to, co powinno być zatrzymywane w świetle jelita.
- Komórki układu immunologicznego nie są w stanie poradzić sobie z wychwytywaniem intruzów, chociaż układ odpornościowy jest cały czas pobudzany i pracuje na zwiększonych obrotach.
- W konsekwencji produkowana jest nadmierna liczba cytokin prozapalnych. Taki stan nazywamy przewlekłym lub cichym zapaleniem. Temat ten rozwinę jeszcze w kolejnym rozdziale.
- Zaburzenia w funkcjonowaniu bariery jelitowej mogą prowadzić także do powstawania lub nasilania się alergii pokarmowych. Przez rozluźnione połączenia między komórkami nabłonka przenikają do krwiobiegu nie do końca strawione cząsteczki pokarmów. Chcę jednak podkreślić, że nie oznacza to, że przez komórki jelita do krwi dostają się kawałki brokułu czy chleba. Mam wrażenie, że ludzie, którym opowiadam o mechanizmie nieszczelnego jelita właśnie tak to sobie wyobrażają. Pamiętaj jednak, że zanim pokarm dotrze do jelit, ma już za sobą długą drogę i proces trawienia dobiegł już prawie końca. Komórki układu odpornościowego dobrze wiedzą, jak wygląda białko brokułu czy pieczywa i nie uznają ich za element szkodliwy. Na tym polega mechanizm tolerancji immunologicznej.
- Może się jednak zdarzyć, że przez nieszczelne połączenie do krwiobiegu dostaną się cząsteczki brokułu w nie do końca rozłożonej postaci. Wówczas obciążone nadmiarem pracy komórki układu odpornościowego mogą uznać, że jest to element obcy i potencjalnie patogenny, co skutkuje wytworzeniem przeciwciał i w konsekwencji powstaniem nadwrażliwości IgG-zależnej na dany produkt.
Alergia a mikroflora jelit – co można zrobić?
Ten mechanizm to zaledwie bardzo uproszczona wersja malutkiego wycinka działania układu immunologicznego i jego powiązań z jelitem. Analizując literaturę naukową można podsumować związek jelit i układu odpornościowego jako jeden (ale nie jedyny) element, który znacząco wpływa na nasz stan zdrowia. Wiemy nadal za mało, żeby móc dokładnie i precyzyjnie leczyć alergie za pomocą modyfikacji mikrobiomu. Jednak już teraz wiadomo, że
Stosowanie probiotykoterapii oraz diety bogatej w błonnik i skrobię oporną może być skutecznym wsparciem diety i terapii alergii. Na temat skutecznej probiotykoterapii i tego jak dobrać probiotyk przeczytasz tutaj
