Kleszcze – borelioza, neuroborelioza, ochrona przed kleszczami, jakie choroby powodują?

Wbrew powszechnej opinii, że kleszcze są aktywne tylko latem, ochrona przed kleszczami powinna zacząć się już teraz – czyli wczesną wiosną. Jakie choroby powodują kleszcze, jak się przed nimi chronić i co zrobić, kiedy już dojdzie do ugryzienia przez kleszcza?

Kleszcze – gdzie występują? Jak rozwija się kleszcz?

Cykl życia kleszcza jest długi, trwa nawet 2-3 lata. I to jest główny powód dla którego kleszcze są źródłem wielu chorób. Przez ten czas kleszcze przyczepiają się do różnych zwierząt (i ludzi) i przenoszą patogeny odpowiedzialne za rozwój odkleszczowych chorób.

Kleszcze rozwieją się w trzech stadiach:  larwa, nimfa i osobnik dorosły. Z jaj wylęgają się małe (mniej niż milimetr) larwy. Larwa przyczepia się zwykle do małych gryzoni, z których po nakarmieniu się odpada i się przemienia w nimfę, która przyczepia się do większych zwierząt (psy, koty) i ludzi. Następnie następuje przejście do ostatecznej fazy – dorosłego. I znów kleszcz szuka żywiciela…

Kleszcz – przebiegły przeciwnik

Kleszcze są szczególnie niebezpieczne także dlatego, że występują bardzo powszechnie. Trudno się przed nimi uchronić, są aktywne w dzień. Dobrze wiedzą, gdzie najłatwiej spotkać nowego żywiciela i chociaż żerują głównie na zwierzętach ich żywicielami często są też ludzie. Warto wiedzieć, że kleszcze czyhają nie tylko w krzakach czy wysokich trawach, ale też na drzewach.

Kleszcz wyczuwa swoją ofiarę już z odległości kilkudziesięciu metrów. Potrafi długo szukać dobrego miejsca do rozpoczęcia konsumpcji, a szczególnie lubi te fragmenty, gdzie skóra jest cienka i wilgotna: pachwiny, pachy, za uszami. Niezauważony może przebywać przyczepiony do swojego gospodarza nawet tydzień. W tym czasie znacznie powiększa swoją objętość. Dlatego najczęściej kleszcza znajdujemy, kiedy jest już lekko najedzony.

Czy można zrobić coś, żeby się przed nimi uchronić?

Ochrona przed kleszczami

• Odpowiedni ubiór – idąc do lasu lepiej założyć ubranie z długim rękawem i długimi nogawkami i pamiętać o nakryciu głowy
• Warto użyć preparatu odstraszającego kleszcze, również podczas zabawy np. w parku czy w ogrodzie. Błędnie uważa się, że kleszcze czają się głównie w lesie. Mój syn złapał kleszcza w… ogórku w restauracji w centrum miasta.
• Po powrocie ze spaceru dokładnie obejrzeć całe ciało, również skórę głowy.

 

Pamiętaj, że kleszcze szczególnie lubią ukryte miejsca np. za uszami, w zgięciu kolan, łokci, w pachwinach. Kleszcz jest malutki, ma wielkość główki od szpilki dlatego przyjrzyj się na prawdę uważnie!

• Można zaszczepić się na odkleszczowe zapalenie opon mózgowych.

Po ukąszeniu kleszcza, badania po ukąszeniu kleszcza

Jeśli znajdziesz przyczepionego kleszcza uchwyć go np. pęsetą tuż przy skórze i ruchem lekko obrotowym energicznie pociągnij do góry. W żadnym wypadku nie smaruj go żadnym tłuszczem! Jeśli masz wątpliwości czy zrobisz to prawidłowo jak najszybciej udaj się do lekarza. Po wyciągnięciu kleszcza sprawdź, czy wyszedł cały, z główkę. Jeśli zobaczysz, że nie cały kleszcz został usunięty raczej powstrzymaj się i nie dłub w ranie igłą, bo można łatwo doprowadzić do zakażenia. Udaj się do lekarza, który pomoże usunąć pozostałość ze skóry.

Rankę starannie zdezynfekuj i obserwuj. Jeśli zauważysz:

• objawy przypominające grypę w ciągu 2 – 3 tygodni  (gorączka do 38°C, bóle mięśni, głowy, stawów, żołądka) udaj się do lekarza. Może to świadczyć o zakażeniu kleszczowym zapaleniem mózgu.
• rumień (w ciągu 1-5 tygodni), czyli zaczerwienienie wokół miejsca wkłucia lub wędrujące – zgłoś się do lekarza. Konieczna jest kuracja antybiotykowa, by opanować boreliozę w jej wczesnym stadium.

Nawet jeśli rumień nie wystąpi 4 tygodnie po ukąszeniu możesz zrobić badania z krwi w kierunku boreliozy 

Czy to konieczne w każdym przypadku? Zalecenia mówią, że nie, ale z doświadczenia wiem, że wiele osób bardzo niepokoi się czy nie doszło do zakażenia. Dostępne są dwie zatwierdzone przez KIDL metody: ELISA i Westernblot. Zaleca się wykonanie najpierw ELISY (która ma dużą czułość) i dopiero po dodatnim wyniku potwierdzenie Westerblot (który ma dużą swoistość). Można wykonać od razu westernblot, ale wiąże się to z większymi kosztami, a często wynik nie daje jednoznacznej odpowiedzi.

Generalnie diagnostyka w kierunku boreliozy powinna być przeprowadzana w odpowiedniej kolejności, za pomocą uznanych metod diagnostycznych, a wynik powinien być interpretowany przez doświadczonego lekarza.

Warto przeczytać ciekawy wywiad na tej stronie.

A co z innymi metodami diagnostycznymi? Obecnie można spotkać się między innymi z biorezonansem lub metody proponowane przez lekarzy ILADS. Charakteryzuje je b. duża nadwykrywalność co skutkuje wprowadzeniem długotrwałej antybiotykoterapii której skutki mogą być dużo poważniejsze niż ew. borelioza.

Borelioza i neuroborelioza

Uwaga, obecnie bardzo popularne stało się diagnozowanie neuroboreliozy na podstawie objawów. Mogą mieć one bardzo szerokie spektrum dlatego do tej choroby pasuje wiele objawów, na przykład:

• bóle stawów, ścięgien i mięśni, nawracające zapalenia stawów,
• niedowłady, postępujące zapalenie mózgu, zaburzenia czucia, koncentracji, pamięci, nastroju, drażliwość, zmiany osobowości,
• zmiany zanikowe skóry (tzw. acrodermatitis chronica atrophicans) – ścieńczenie naskórka z widocznymi naczyniami krwionośnymi.

Boreliozę różnicuje się np. ze stwardnieniem rozsianym dlatego jeśli występują powyższe objawy nie należy diagnozować się za pomocą Internetu, ale zrobić odpowiednie badania. W Internecie można znaleźć informację, że dostępne testy z krwi nie wykrywają później boreliozy (objawy mogą wystąpić nawet po kilku latach). Nie jest to do końca prawda, bo jeśli infekcja miała miejsce nawet przed kilkoma laty to w wyniku obecne będą przeciwciała IgG.

EDIT: bardzo dziękuję za zwrócenie uwagi w komentarzu. Wcześniej nazwałam to, że „infekcja jest aktywna”, a powinno być, że infekcja była przebyta (czyli był kontakt z Borrelią i wytworzyły się przeciwciała).

Najlepiej będzie jak przytoczę zalecenia dotyczące później postaci boreliozy ze strony KIDL (Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych):

 Borelioza późna Neuroborelioza późna występuje zwykle po około 6 miesiącach od zakażenia. Są to rzadkie przypadki podostrych encefalopatii, ataksje, zespoły pozapiramidowe, niedowłady, nietrzymanie moczu, objawy spastyczne, zaburzenia mowy i pamięci, zaburzenia psychiczne, zaburzenia czucia, a także w ciężkich przypadkach porażenia połowicze lub całkowite. W późnej neuroboreliozie, w zapaleniu mózgu i rdzenia, zapaleniu korzeni nerwowych zawsze powinny być obecne przeciwciała klasy IgG w płynie mózgowo-rdzeniowym. Nieleczona późna postać stawowa boreliozy z Lyme prowadzi do nadżerek chrząstek i kości, przerostu maziówki i odkładania się włóknika. Skórna późna postać to przewlekłe zanikowe zapalenie skóry (acrodermatitis chronica atrophicans – ACA). Jest to przewlekła, postępująca zmiana skórna, któ- ra pojawia się po kilku latach od ukłucia przez kleszcza. Charakterystyczne są czerwone, sino-czerwone plamy na powierzchni kończyn. Zmieniona skóra ulega stopniowo zanikowi, dochodzi do owrzodzeń szczególnie nasilonych w miejscach nad wyniesieniami kostnymi, co może prowadzić do zwichnięć w stawach. Towarzyszy im ból, świąd i przeczulica. W badaniu serologicznym stwierdza się wysokie miano swoistych przeciwciał klasy IgG. (źródło)

Borelioza – przebieg choroby.

Wyróżnia się trzy stadia choroby, w zależności od czasu, jaki upłynął od infekcji (źródło)

I stadium – Infekcja wczesna. Rozwijają się od 60 do 90 dni po ukąszeniu kleszcza. Objawy:  rumień przewlekły wędrujący, osłabienie, zmęczenie, czasem podwyższona (lub obniżona) temperatura. W tym czasie u 50% do 90% pacjentów stwierdza się przeciwciała klasy IgM przeciwko Borrelia burgdorferi. Częstość występowania przeciwciał IgG jest wyraźnie niższa.

II stadium – ogólnienie infekcji. W tym  okresie dochodzi do  rozwoju zmian skórnych oraz wystąpienia ostrych zmian zapalnych narządów: stawów, serca, układu nerwowego. Przeciwciała przeciwko Borrelia burgdorferi wykrywa się u 50% do 90 % pacjentów. We wczesnej fazie tego stadium przeciwciała klasy IgM przeważnie są jeszcze pozytywne, w późnej fazie występują często już tylko przeciwciała IgG.

III stadium – przewlekła infekcja.  Rozpoczyna się powyżej l roku do kilku lat od zakażenia. Szerokie spektrum objawów (opisane powyżej) W tym stadium, przeciwciała klasy IgG są wyraźnie podwyższone u 90% do 100% pacjentów, podczas gdy przeciwciała klasy IgM wykrywane są bardzo rzadko.

Borelioza – więcej strachu niż prawdy.

Opisy historii chorób pacjentów ze zdiagnozowaną (często nie do końca zgodnie z nauką) neuroboreliozą działają na wyobraźnię. Absolutnie nie neguję tego, że ludzi ci faktycznie cierpią i faktycznie mają dolegliwości które niszczą im życie. Zdaję sobie też sprawę, że w rzeczywistości w której dostęp do kompleksowej diagnostyki jest utrudniony a pacjent szuka informacji o swojej chorobie na własną rękę łatwo pogubić się w gąszczu informacji. Zdesperowany, chory człowiek przyjmie każdą pomoc, nawet jeśli jest to związane z ogromnymi kosztami i długotrwałą antybiotykoterapią. Tymczasem warto wiedzieć, że zgodnie z wiedzą medyczną bakterie Borelli są w znakomitej większości przypadków  wrażliwe na standardową antybiotykoterapię. Dlatego jeśli testy lub objawy (zinterpretowane przez lekarza, a nie przez Internet) wskazują na zakażenie przeprowadza się standardową antybiotykoterapię. Czasami może wystąpić konieczność zmiany leku na inny, o szerszym spektrum działania, ale o tym również decyduje lekarz.

Należy również z pewną dozą sceptycyzmu podchodzić do doniesień medialnych na temat skali zachorowań na boleriozę i skali zagrożenia. Zdecydowanie większą szkodę może przynieść szerzenie paniki niż racjonalna wiedza.

Pamiętaj, że Twoje objawy, mimo, że łatwo dają się wytłumaczyć boleriozą mogą być bardzo wieloma innymi chorobami: neurologicznymi czy zwyrodnieniowymi albo autoimmunologicznymi. Zaniechanie szukania prawdziwej przyczyny utrudnią postawienie właściwego rozwiązania.

Chcesz więcej artykułów o zdrowiu? Zapraszam tutaj!