Produkty bezglutenowe – co to znaczy w praktyce dla alergika?

Produkty bezglutenowe zajmują coraz więcej miejsca na sklepowych półkach. Powszechnie dostępne stały się bezglutenowe mąki np. mąka ryżowa, gryczana, płatki z amarantusa, chia itd. To dobrze, bo nawet osoby które mogą jeść gluten mają możliwość wzbogacenia i urozmaicenia swojej diety. Jednak z punktu widzenia alergika czy osoby z celiakią albo nadwrażliwością pojawia się pytanie: czy kupować produkty ze znakiem przekreślonego kłosa czy mogę jeść te, które zawierają śladowe ilości glutenu?

Produkty bezglutenowe – czy każda mąka ryżowa jest bez glutenowa?

Uwaga! Jeśli planujesz przejść na dietę bezglutenową i szukasz informacji co możesz, a czego nie – zajrzyj tutaj!

Dwa artykuły przygotowane specjalnie dla osób rozpoczynających dietę bezglutenową, informacje o żywności bezglutenowej:

Dieta bezglutenowa dla początkujących – wszystko co musisz wiedzieć, żeby zacząć

Zamienniki glutenu – czym zastąpić gluten, gdzie znajduje się gluten itd. 

W tym artykule odpowiem na pytanie na temat tego która żywność bezglutenowa będzie dla Ciebie bezpieczna. 

Jest wiele popularnych ziaren bezglutenowych: kasza jaglana, gryka, kukurydza, ryż itd.  Czy jednak zawsze te ziarna są bezpieczne dla osób na diecie bezglutenowej? Aby odpowiedzieć na to pytanie trzeba rozdzielić dwie kwestie:

• produkty naturalnie bezglutenowe,
• produkty dodatkowo oznaczone znakiem przekreślonego kłosa lub opatrzone napisem „bezglutenowe”.

Żywność naturalnie bezglutenowa jak ten przykładowy ryż faktycznie nie zawiera glutenu jako białka z którego jest zbudowana. Czyli w kładzie ich białek nie ma glutenu. ALE! W procesie przechowywania czy produkcji np. na ze względu na używanie samych taśm, maszyn, albo nawet z powodu unoszących się drobinek może dojść do zanieczyszczeń. Czyli np. do paczki kaszy jaglanej czy mąki ryżowej trafiają, czasami nawet niewidoczne gołym okiem drobinki zbóż zawierających gluten.  Dla osób np. z celiakią spożycie takiego produktu może poważnie zaszkodzić.

Odpowiadając więc na pytanie: tak, każda mąka ryżowa jest bezglutenowa z natury. ALE w procesie produkcji może dojść do jej zanieczyszczenia glutenem. Dlatego producent ma obowiązek zamieścić informację, że w zakładzie w którym pakowany jest np. ryż czy kasza jaglana, pakowane i przetwarzane są także produkty zawierające gluten. I że mogły one dostać się do opakowań nawet naturalnie bezglutenowych produktów. 

Bezglutenowe produkty certyfikowane.

Aby ułatwić klientom wybór wprowadzono certyfikację – znak przekreślonego kłosa. Warto wiedzieć, że najbardziej uznanym w Polsce znak przekreślonego kłosa przyznaje Towarzystwo Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.  Oni także co roku przeprowadzają wyrywkowe badania produktów oznaczonych przez producentów jako bezglutenowe, a wyniki publikują na swojej stronie.

Znak przekreślonego kłosa informuje, że produkt nie zawiera (a raczej nie powinien zawierać) nawet śladowych ilości glutenu (poniżej 10 ppm).

Z punktu widzenia konsumenta istotne jest jednak także to, że każdy producent może sam narysować sobie znak przekreślonego kłosa czy napisać, że produkt jest bezglutenowy. Z punktu widzenia prawa jest to informacja wiążąca, czyli (niestety, czasami w tylko w  teorii) produkt nie powinien mieć więcej niż 10 ppm glutenu i byś bezpieczny nawet dla osób z celiakią.

Dlaczego produkty bezglutenowe są droższe?

Certyfikowane produkty bezglutenowe są droższe ze względu na restrykcyjne normy dotyczące jej produkcji. Poza tym do produkcji musi zostać użyty także certyfikowany surowiec. Np. taki, który nie był magazynowany obok zbóż glutenowych. Np. kukurydza nie była składowana tam gdzie pszenica. Zakład produkujący certyfikowaną żywność bezglutenową musi być wyspecjalizowany. Jeśli firma produkuje zarówno produkty zawierające jak i nie zawierające glutenu to musi mieć oddzielną taśmę produkcyjną lub przestrzegać bardzo rygorystycznych norm produkcji. Stąd wyższa cena.

Czy muszę martwić się o śladowe ilości glutenu?

To zależy. Pacjenci z celiakią i silną alergią na pszenice zdecydowanie powinni kupować wyłącznie produkty certyfikowane. Co jednak, jeśli ktoś eliminuje gluten bo po prostu czuje się lepiej na diecie bezglutenowej? Tutaj problem jest taki, że prawo nie definiuje co oznacza zwrot „śladowe ilości”. W praktyce kupowana mąka ryżowa może mieć bardzo duże zanieczyszczenie glutenem co także może wpłynąć na samopoczucie.

Jednak większości osób, które stosują dietę eliminacyjną ze względu na chociażby nieceliakalną nadwrażliwość na gluten czy nadwrażliwość pokarmową nie musi kupować produktów certyfikowanych. Śladowe ilości, jeśli faktycznie nie stanowią poważnego zanieczyszczenia nie powinny zaszkodzić.

Podsumowując:

• Certyfikowane produkty bezglutenowe przeznaczone są głównie dla osób z celiakią i silną alergią na gluten. Plusem jest kontrola nad produkcją i gwarancja (producenta), że nie zawierają nawet śladowych ilości glutenu. Są jednak droższe, a ich skład często nie jest najlepszy.
• Produkt naturalnie bezglutenowe, które, zgodnie z informacją na opakowaniu, mogą zawierać śladowe ilości glutenu. Są odpowiednie dla  osób z nadwrażliwością na gluten. Warto jednak obserwować reakcję organizmu po ich zjedzeniu, ponieważ może okazać się, że ilość zawartego w nic glutenu nie była aż taka „śladowa”

Produkty bezglutenowe na diecie- najważniejsze pytania i odpowiedzi

Produkty bezglutenowe w czasie karmienia piersią – czy śladowe ilości mogą zaszkodzić?

Wybór produktów bezglutenowych w ciąży zależy od powodu eliminacji. Jeśli jest podejrzenie silnej alergii na gluten, pszenicę u dziecka to wówczas konieczne może być spożywanie produktów certyfikowanych. W praktyce jednak mamy najczęściej eliminują po prostu produkty z glutenem takie jak pszenica, żyto, owies itd. ale spożywają produkty naturalnie bezglutenowe, także te, mogące zawierać śladowe ilości glutenu. Jeśli w czasie karmienia piersią pojawiły się objawy alergii u dziecka i lekarz nakazał odstawić gluten warto zacząć od mniej restrykcyjnej formy diety i po prostu kupować produkty naturalnie bezglutenowe. Ma to też tę przewagę, że mają one często lepszy skład niż specjalistyczne, certyfikowane produkty ze znakiem przekreslonego kłosa.

Żywność bezglutenowa z dobrym składem – czy można taką kupić?

Problem ze składem żywności bezglutenowej jest złożony. Z jednej strony eliminujemy gluten aby poczuć się lepiej. Z drugiej strony gotowe produkty takie jak np. pieczywo czy ciastka bezglutenowe mają bardzo długie składy, pełne spulchniaczy i innych niepożądanych dodatków. Jeszcze kilka lat temu żywnością bezglutenową interesowały się głównie osoby z celiakią. Dla nich najważniejsze było, aby produkt nie zawierał nawet śladowych ilości glutenu i żeby w smaku i strukturze jak najlepiej przypominał produkty z glutenem. Dlatego mieszanki mąk czy ciasteczka mają często nienajlepszy skład. Obecnie po żywność bezglutenową sięgają także osoby, które po prostu na diecie bez glutenu czują się lepiej. Coraz więcej firm zwraca uwagę na skład produktów i coraz łatwiej takie produkty kupić. Wiele rzeczy można też przygotować samodzielnie, jak chociażby mieszanki mąk do wypieków. Zachęcam do skorzystania z zalinkowanego już artykułu – Zamienniki glutenu – czym zastąpić gluten, gdzie znajduje się gluten itd. 

O tym problemie pisałam już także tutaj

Kup i przeczytaj książkę „Dieta w chorobach autoimmunologicznych” oraz „Dieta w chorobach autoimmunologicznych – przepisy„. W pierwszej znajdziesz nie tylko teorię na temat diety, ale cały poradnik jak systematycznie wprowadzać ją aby uniknąć błędów. Druga część pomoże ci wdrożyć się w gotowanie bez glutenu